Kurhany z Gór

O starożytnych grobowcach niedaleko miejscowości Góry we wschodniej Wielkopolsce okoliczni mieszkańcy wiedzą od conajmniej 200 lat. Wiele z tych grobowców stopniowo zniszczono, wydobywając z nich kamienie używane później w celach budowlanych. Te które przetrwały – nie rzucają się w oczy, ukryte w lesie w postaci niewielkich kopców. Od tysięcy lat trwają nienaruszone, kryjąc w sobie swoje prehistoryczne tajemnice.

Dla archeologów jest to jednak nowe odkrycie. Grobowce dostrzeżono rok temu na zdjęciach zrobionych technologią LiDAR, wykorzystującą laser, który penetrując powierzchnię ziemi odróżnia struktury naturalne od tych zrobionych ręką ludzką i trudnych do zauważenia gołym okiem. Znaczenie tego odkrycia jest ogromne. Wiek grobowców szacuje się na 5500 lat i należą one do nielicznych pamiątek po europejskiej, megalitycznej przeszłości.

Megality z Gór mają 90 m długości i wciąż wystają półtora metra nad powierzchnię ziemi. Są też w znakomitym stanie. Zabrano z nich jedynie zewnętrzne kamienie zostawiając całą resztę w spokoju. Naliczono 15 grobowców z czego 14 to tzw. długie kurhany neolitycznej kultury pucharów lejkowatych a jeden zidentyfikowano, jako należący do kultury łużyckiej, datowany na wczesną epokę brązu. Jest on znacznie młodszy bo ma ok. 3 tys. lat.

Kurhany wciąż pozostają niezbadane, ale podejrzewa się, że Góry są być może jest to jednym z najważniejszych, megalitycznych miejsc w całej Europie, dorównujące znaczeniem Grønsalen na wyspie Man in Danii, Brú na Bóinne w Newgrange w Irlandii, West Kennet Long Barrow w Anglii, La Roche aux Fées i zespół budowli kamiennych w Carnac we Francji a także megalitycznym świątyniom na Malcie.

Grobowcom grozi jednak poważne niebezpieczeństwo, bo znajdują się w miejscu, gdzie odkryto złoża węgla brunatnego. Firma PAK KWB Konin chce rozpocząć wydobycie jak najszybciej poprzez kopalnię odkrywkową w Ościsłowie. Wciąż nie umieszczono kurhanów z Gór w rejestrze zabytków historycznych. Zanim decyzja zostanie podjęta przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, grobowce są bezpieczne, jeśli jednak nie zostaną wpisane do rejestru zabytków – zostaną bezpowrotnie zniszczone w procesie wydobycia węgla.

Planowana kopalnia węgla brunatnego wzbudza emocje nie tylko z powodu megalitycznych grobowców. Paliwo kopalne jakim jest węgiel brunatny z pewnością doraźnie przyniesie duże zyski i zabezpieczy Polskę energetycznie. Jednocześnie zniszczeniu ulegnie środowisko naturalne a cały teren zdestabilizuje się geologicznie. Wielka dziura w ziemi po węglu brunatnym jaka została w Bełchatowie jest przyczyną wstrząsów sejsmicznych odczuwanych nawet w Łodzi. Już teraz wiadomo, że odkrywka w Ościsłowie będzie miała negatywne skutki na wody powierzchniowe co wpłynie na stabilność ekologiczną Pojezierza Gnieźnieńskiego i Powidzkiego Parku Krajobrazowego. Pozostaje jeszcze do rozstrzygnięcia inna kwestia: czy warto jest inwestować w energię pochodzącą z paliw kopalnych? Czy raczej w energię odnawialną – przyjazną dla środowiska naturalnego? Powstała Fundacja “Rozwój TAK – Odkrywki NIE” aktywnie popiera to drugie stanowisko. Spółka węglowa aktywnie nie zasypia gruszek w popiele i szuka rozwiązania na swoją korzyść.

Kwestia kurhanów z Gór powoli trafia do świadomości reszty świata i ostatnio artykuł na ten temat opublikowano w magazynie “Popular Archeology”.